Yaban yasemini

Kuzeybatı Amerika gezimizin son notu Columbia vadisinde rastladığım bu narin çiçeğe ait. Amerikalılar ona "climbing nightshade" adını vermişler. Latince adı kulağa daha şairane geliyor: Solanum dulcamara. İlk gördüğümde bu kıtaya özgü bir bitki olduğunu sanmıştım. Ama yurda dönüp de biraz kitap karıştırınca bu çiçeğin nerdeyse Anadolunun her yerinde yaygın olarak bulunan yaban yasemini olduğunu öğrendim. Dolayısıyla Kuzeybatı Amerika ile Anadoluyu güzel bir rastlantı ile birbirine bağladı bu çiçek. O nedenle gezinin son fotografı olarak seni seçtim YABAN YASEMİNİ!..

Mt. Hood

Buralara kadar gelmişken Portland'ın 75 km yakınındaki bu görkemli dağı yakından görmeden gitmek olmazdı. Mt. Hood bizim Erciyes'e benziyor. Onun gibi geniş bir düzlükte yükseldiği için olduğundan (3426 m) daha haşmetli gözüküyor. Çevresi ormanlık. Kışın bol kar aldığı için Amerikanın en gözde kayak merkezlerinden biri aynı zamanda. Kuzeybatı Amerika'ya yolunuz düşerse muhakkak muhteşem Columbia nehri vadisini aşarak bu güzel dağa ulaşan rotayı seçin. Yolda göreceğiniz şelaleler, kanyonlar da cabası!..

Kızılderililer nerede?

Seattle'ın kızılderili geçmişini şehrin çeşitli yerlerine serpiştirilmiş totemlerde görmek mümkün. Böylece Amerikalılar büyük bir açıksözlülük ve pişkinlikle bu toprakların binlerce yıl hâkimi olmuş toplulukları bir süs ögesi demesek bile, kökü pek de derinlere gitmeyen bu topraklardaki varlıklarına biraz kültürel derinlik kazandıracak bir unsur haline dönüştürmüş oluyorlar. (Biraz karışık bir ifade oldu, farkındayım. Ama galiba meselenin özünden kaynaklanıyor.)

Şef Seattle

Washington eyaletinin en büyük kenti Seattle adını bu kızılderili şefinden alıyor. 1786-1866 yılları arasında yaşadı. Adının bu güzel ve zengin kente verildiğine bakmayın. Hazin bir yaşam öyküsü var Şef Seattle'ın. Sadece bir reservation'da öldüğünü bilmek bile yetiyor hüzünlenmeye.

Burası Bill Gates evi değil

Seattle tabiatın çok cömert davrandığı bir şehir. Bir yanında içinde yüzlerce adanın bulunduğu bir kanalla ulaşılan Pasifik Okyanusu var, diğer yanında kocaman bir göl. Washington Lake kıyısında her toplum kesiminden insana ait yerleşim yerine rastlanıyor. Bill Gates'in malikanesi de burda, fotografını gördüğünüz meçhul sanatçının yüzer evi de. Bill Gates malikanesindekini değil de bu yüzer evdeki hayatın akışını çok merak ettim ben. Sanatla, çiçeklerle ve tabiatla başbaşa geçen bahtiyar bir hayat olsa gerek.

Seattle'dan

Seattle şehir merkezini süsleyen pek çok heykelden biri bu. Özelliği daha önce sözünü ettiğim driftwood'dan yapılmış olması. Burada tabiatın yaratıcılığı ile insanoğlunun yaratıcılığı elele tutuşmuş gözüküyor.

Haiku der ki

Portland'da bir Japon bahçesi. Öylesine güzel, öylesine bakımlı ki hiç da sıla hasreti çektiğini sanmam. Bahçeye yerleştirilen şiir taşındaki haiku da bunu söylüyor zaten:
"Burda duruyorum, Japonya'dan millerce uzakta, sıladaki bahar güneşiyle ısınıyor gibiyim."

Redwood'un veda şarkısı

Redwood Milli Parkında hayat ve ölüm içiçe. Binlerce yıl yaşadıktan sonra tabiatın emrine boyun eğip devrilen koca ağaçlar, daha genç ve daha güçlü yeni kuşağa yer açıyor. Ama bu doğal ölümün getirdiği tevekkül duygusu içinde onlar da Walt Whitman'ın (1819-1892) dillendirdiği şarkıyı terennüm ediyorlar artık:

Elveda kardeşlerim,
Elveda yer ve gök – elveda komşu sular;
Zamanım doldu, artık gitme vakti.

Tall Trees Grove

Redwood Milli Parkı içinde, bir nehir yatağına çok yakın, dolayısıyla milyonlarca yıl o nehir tarafından taşınan alüvyonla oluşmuş bir düzlükte redwood ağaçlarının en babalarına rastlayabilirsiniz. Burada boyu 100 metrenin üzerinde onlarca redwood var. İnsanın içinde kendini cüce gibi hissettiği, gerçeklik duygusunu yitirdiği bu gizemli yere ulaşmak biraz zahmetli, ama tabii ki çekilen zahmete fazlasıyla değiyor. İşte bu büyülü yerin adı "Tall Trees Grove".

Yangınlar değil

Beyazlar Kuzey Amerikanın batı kıyılarına 1800'lü yılların başlarında ulaştılar. Bu dev ağaçları gördüklerinde gözlerine inanamamış olmalılar. O tarihte redwood ormanları Pasifik sahilinde 8000 km karelik bir alanı kaplıyordu. 1850'li yıllarda büyük bir açgözlülükle redwood ormanları talan edilmeye başlandı. San Francisco kentinin bu sayede inşa edildiği biliniyor. Şimdi bu ilk orman kuşağından sadece %3'ü ayakta kalmış. Onlar da milli park olarak muhafaza ediliyor. Redwood'ların bu ilk kuşağına, bu ağaca adını veren ve onlarla bir ölçüde aynı kaderi paylaşan kızılderililer gibi (Sequoia bir Kızılderili şefiydi) artık sadece özel olarak korunma altına alınmış alanlarda rastlanabiliyor (bu bölgenin ilk sakinleri olan ve tabiatla binlerce yıl barış içinde yaşamış olan kızılderililere de artık sadece "indian reservation"larda rastlayabiliyorsunuz). O nedenle, bu fotografta görüldüğü üzere, orman yangınları bile vızgelirdi ilk kuşak redwood'lara. Hatta ortalama yüz yılda bir doğal nedenlerle çıkan orman yangınlarının ormanda yaşayan asalakları temizleyerek bu dev canlıların daha da uzun yaşamasına ve büyümesine katkıda bulunduğu da söyleniyor. Pek çok redwood'un 30 cm'ye ulaşan kalınlıktaki kabukları hâlâ bu yangınların izlerini taşıyor. Dolayısıyla yangınlar değil, insanoğlunun dizginlenemeyen açgözlülüğü tüketti redwood ormanlarını.

Ona Redwood derler

Artık Oregon'u ardımızda bıraktık. Kuzey Kaliforniya'da eski bir kereste limanı olan Crescent City'deyiz. Burası Redwood Milli Parkı olarak bilinen bölgenin içinde kalıyor. Bu muhteşem ağaca ingilizcede herhalde gövdesinin renginden dolayı Coast Redwood deniliyor. Ama aslında bir tür sekoya bu ağaç. Latince adı "Sequoia sempervirens". Yani ölümsüz sekoya. 2000 yaşına kadar yaşadıkları biliniyor. Kuzeybatı Amerikada, Oregon ve Kaliforniya'da Pasifik'e paralel olarak uzanan dar bir şeritte doğal olarak yetişiyor. Dünyanın yaşayan en uzun canlıları redwood'lar. Wikipedia'ya göre en uzun redwood ağacı 2006 yılında 115 metre olarak ölçülmüş. Bu ölçümlerin aslında çok önemi yok. Çünkü ağaçlar o kadar büyük ve o kadar boylu ki hangisinin en uzun olduğunu bakarak, görerek anlamak mümkün değil. Anlaşılır olan tek şey, tabiatın bir başka mucizesi ile karşı karşıya olduğumuz.

Driftwood

İncecik kumlara sarılmış olarak güneşlenirken bana şiirsel bir poz veren bu kütüğe buralılar driftwood diyorlar. Bütün kuzeybatı Pasifik sahili, kumsallar, özellikle de nehir ağızları bunlarla dolu. Kuzey Amerikanın belki de en yoğun ormanlık bölgesi buralar. Tabiat şartlarının bu ormanlardan kopardığı ağaçlar nehirler aracılığıyla okyanusa akıyor. Okyanus da yine büyük bir cömertlik göstererek med cezirler aracılığıyla bu kütükleri insanlara sunuyor. Bütün sahil kasabalarında bunlar kamu malı kabul edildiği için insanlar bunları topluyor. Bazıları şaşırtıcı görüntüleri nedeniyle birer doğal heykel gibi evlerin önünde sergileniyor, bazıları yine bu olağandışı görüntüleri nedeniyle birer sanat eseri muamelesi görerek satışa sunuluyor, çoğu da pek keyifli olan kamp veya plaj ateşlerinde yakılıyor. Tabiatın bizlere sunduğu bir başka bereket bu kısacası.

Deniz yıldızı

Eğer sular çekilince soğuktan uyuşan ayaklarınıza boş verip kayalıklara yaklaşırsanız, buralarda çok zengin bir yaşantının sürmekte olduğuna tanıklık edebilirsiniz. Bu fotografta bir deniz yıldızı bilmediğim deniz yaratıklarına sarılmış bir vaziyette sabah güneşinin tadını çıkarıyor.

Deniz çekilince

Deniz çekilince işte böyle büyük bir alan çıkıyor ortaya. Burası Güneye doğru süren yolculuğumuz sırasında konakladığımız Bandon adlı küçük kasabanın sahili. Sabah pırıl pırıl bir güneş altında sahilde kilometrelerce yürümek ve denizin getirdiği hazineleri toplamak mümkün.

Pasifik kıyısında

Burası bir başka denizin kıyısı. Bizim denizlere benzemeyen, med-cezirin gücünün yakından hissedildiği bir deniz. Deniz demek de doğru olmayabilir. Burası Pasifik Okyanusu. Suyu soğuk. Çelik gibi. Portland'a 125 km mesafedeki Canon Beach burası. Canon Beach Oregon eyaletinin Pasifik kıyısındaki en kuzey noktası. Fotografta uzaklarda görünen kayası ile ünlü. Kayanın adı Haystack Rock. 70 metre yüksekliğindeki bu kayanın dünyanın en yüksek üçüncü kıyı kayası olduğunu iddia ediyor Canon Beach ahalisi. Malum Amerika'da büyüklükler ve büyüklüklerin sıralaması çok önemli. Bunu biz de daha Pasifik sahiline adım atar atmaz Haystack (samanyığını-tınaz) kayası sayesinde öğrendik. Güneye, Kaliforniya sınırına kadar daha 5oo km'den fazla yolumuz var. Sahilin bu kesiminin doğal güzelliği Amerika'da pek ünlüymüş. Dolayısıyla göreceklerimizin heyecanı sardı şimdiden bizleri.